Histamina jest aminą biogenną, pochodną imidazolu. Powstaje z histydyny przez jego dekarboksylacje i znajduje się głównie w mastocytach i bazofilach. Tylko niewielka ilość histaminy jest w surowicy krwi, gdzie jej stężenie znacząco wzrasta podczas reakcji anafilaktycznej.
Wzrostowi stężenia histaminy we krwi towarzyszy:
- przyspieszenie czynności serca
- wzrost temperatury ciała
- spadek ciśnienia krwi
- skurcz mięśni gładkich oskrzeli i przewodu pokarmowego
- zaczerwienienie, obrzęk i świąd skóry
Najlepiej poznaną rolą histaminy w reakcjach patologicznych to reakcje alergiczne np. katar sienny, pokrzywka, anafilaksja. W czasie reakcji anafilaktycznej dochodzi do degranulacji mastocytów i gwałtownego uwalniania histaminy.
Ponadto, wyzwalanie histaminy z mastocytów mogą powodować niektóre substancje i leki takie jak: opioidy (np. morfina, kodeina), dekstran, środki cieniujące używane w radiologii, kurara, antybiotyki polipeptydowe oraz czynniki fizyczne: zimno, ucisk, wibracja.
Histamina wywiera wielokierunkowe działanie farmakologiczne
1. rozszerza drobne naczynia tętnicze (arteriole)
2. kurczy drobne naczynia żylne
3. wywołuje wzrost przepuszczalności naczyń
4. po podaniu śródskórnym pojawia się blady obrzęk z czerwonym rąbkiem tzw. "bąbel histaminowy"
5. nasila wyzwalanie amin katecholowych
W większych dawkach:
6. wywołuje spadek ciśnienia krwi
7. na serce działa batmotropowo dodatnio i zwlania przewodnictwo w węźle przedsionkowo-komorowym
8. przy znacznym obniżeniu ciśnienia krwii dochodzi do odruchowego przyspieczenia czynności serca
9. silnie kurczy mięśnie głądkie oskrzeli i jelit
10. zwiększa wydzielanie soku żołądkowego
11. pobudza kurcze macicy w akcji porodowej
Rozróżnia się trzy typy receptorów histaminowych
H1 - pobudzenie: skurcz mięśni gładkich oskrzeli i jelit
H2 - pobudzenie: wzrost wydzielania soku żołądkowego
H3 - receptor presynaptyczny, pobudzenie - hamowanie syntezy i uwalniania histaminy
Czytaj też
Leki przeciwhistaminowe blokujące receptor H1 należące do I generacji
Leki przeciwhistaminowe blokujące receptor H1 należące do II generacji